Οι φάλαινες του Αυγούστου
Καθώς έχω μια ιδιαίτερη αγάπη για το θέατρο και η θεατρική γραφή με συνεπαίρνει και με μαγεύει… η πρόσκληση για να παρακολουθήσω το έργο του David Berry «Οι φάλαινες του Αυγούστου», στο θέατρο Χώρα και σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζούλια στις 18/11, ήταν ένα ανεκτίμητο δώρο από το Urbanlife μέσω του Travel Vibe (της πιο μεγάλης ταξιδιωτικής κοινότητας στην Ελλάδα -και είμαι πολύ χαρούμενη και περήφανη που είμαι μέρος αυτής).
Στη σημερινή μας σοφιτοϊστορία δεν θα κάνω κριτική, εξάλλου δεν είμαι κριτικός θεάτρου. Θα μοιραστώ μαζί σου σκέψεις που γεννήθηκαν παρακολουθώντας την παράσταση αλλά και σκέψεις μετά την παράσταση, όπως εγώ την αντιλήφθηκα.
Θέατρο = Ταξίδι
Το θέατρο είναι ένα ταξίδι, απλώς είναι διαφορετικό από τη συνηθισμένη έννοια. Είναι ένα πνευματικό ταξίδι, ικανό να σε προβληματίσει, να σε εξοργίσει, να σε στενοχωρήσει, να σε κάνει να ταυτιστείς, να συνειδητοποιήσεις πολλά, να αγαπήσεις ξανά τους ανθρώπους και τη ζωή, να σιχαθείς και να κατακρίνεις συμπεριφορές, να βγεις από τον λήθαργο, να μετανιώσεις, να γελάσεις, να περάσεις όμορφα, να ξυπνήσουν οι πιο σκοτεινές σου αναμνήσεις και όσα έχεις κρύψει βαθιά μέσα σου, να ονειρευτείς, να πιστέψεις, να ελπίσεις, να πάψεις να κρίνεις απερίσκεπτα και πολλά άλλα.
Κι όταν το έργο πια τελειώσει, δεν είσαι ποτέ ξανά ο ίδιος. Ποτέ ξανά. Τουλάχιστον, προσωπικά, έτσι το αντιλαμβάνομαι και έτσι το βιώνω.
Το έργο
Οι φάλαινες του Αυγούστου· ένα έργο, το οποίο πραγματεύεται το χρόνο, τη ζωή, το θάνατο, τον φόβο της απώλειας, την ανθρώπινη αλληλεγγύη.
Το καμπανάκι στην αίθουσα του θεάτρου χτυπάει, όπως συνηθίζεται εξάλλου. Μία φορά, δύο, τρεις. Το κοινό σιωπά. Το τραπεζάκι με το βάζο στη σκηνή φωτίζεται και η παράσταση αρχίζει.
Οι δύο μεγάλες σε ηλικία αδερφές, Λίμπυ και Σάρα, βρίσκονται στο σπίτι τους στο Μέιν. Η Σάρα φροντίζει τη μεγαλύτερη αδερφή της τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και ανυπομονεί -όπως κάθε Αύγουστο- να δει τις φάλαινες, που σιγά-σιγά εξαφανίζονται, να περνούν πριν έρθει το φθινόπωρο. Από την άλλη, η εμμονή της καθηλωμένης πια στο αμαξίδιο Λίμπυ σε σχέση με το θάνατο, την οδηγούν σε έναν φαύλο κύκλο σκέψεων που τελικά καθηλώνουν και την ψυχή της.
Η μία αντιμετωπίζει τον χρόνο σαν δώρο, η άλλη σαν κατάρα. Το όνειρο και η απαισιοδοξία συγκρούονται χωρίς να καταλήγουν κάπου, χωρίς να βρίσκουν μια χρυσή τομή και ηρεμία. Μέχρις ότου η μία από τις δύο πλευρές να υπερισχίσει όταν τα νερά ταραχτούν…
Χρόνος. Περίεργος που είναι ο χρόνος… Πολλές φορές αναρωτιέμαι γιατί αφηνόμαστε στον προσωπικό μας αυτόματο πιλότο. Και τα λεπτά περνάνε… Οι μέρες κυλούν… κι εμείς; Εμείς απαθείς, απλώς παρατηρητές, δίχως καμία δράση. Μέχρι να συνειδητοποιήσουμε πως είναι αργά, πως ο χρόνος όχι μονάχα πέρασε, μα… προσπέρασε, ξεγλίστρησε επειδή εμείς τον αφήσαμε έτσι απλά να χαθεί μετανιώνοντας για όσα δεν τολμήσαμε και θέλαμε να ζήσουμε.
Νοέμβρης
Όταν μες στην ψυχή μου είναι Νοέμβρης υγρός, που ψιλοβρέχει.
Μόμπυ – Ντικ ή Η Φάλαινα, Χέρμαν Μέλβιλ
Νοέμβριος. Η συνεχής αναφορά της Λίμπυ στον Νοέμβρη, τον μήνα που κάνει την ψυχή μας να δακρύζει, με κάνει να σκέφτομαι διάφορα. Η λίγο κακότροπη, θα έλεγα, μεγάλη αδερφή καταφέρνει -έπειτα από πολύ καιρό- να φέρει τη μικρότερη στα όριά της, κάνοντάς την να ξεσπάσει (επιτέλους). Όμως ήταν πια ώρα να ξυπνήσει η Λίμπυ από τον λήθαργο στον οποίο επέλεξε να ζει για χρόνια… Όλα εκείνα τα χρόνια που αρνιόταν να αποδεχθεί την παραμικρή αλλαγή που συνέβαινε, τόσο στην ίδια όσο και γύρω της -σε ανθρώπους και φύση.
Το έργο με έκανε να προβληματιστώ για τον φόβο της εγκατάλειψης και για τον φόβο της απώλειας. Μήπως τελικά η κυνική κι αυταρχική στάση της Λίμπυ προς τη ζωή οφείλεται στο γεγονός πως φοβάται να μείνει μόνη και αβοήθητη; Πως αν φύγει από τη ζωή της και η Σάρα, τότε η κόρη της τελικά δεν θα ενδιαφερθεί ποτέ; Ή και πως η Σάρα θα την εγκαταλείψει, κουρασμένη πια από τα καμώματά της και την παιδιάστικη συμπεριφορά της; Μήπως ο τρόπος της και η απεύθυνση στη μικρότερή της αδερφή είναι μια καλοσχηματισμένη και αδιαπέραστη μάσκα φτιαγμένη από ανασφάλειες που πασχίζει να κρύψει και, κυρίως, φοβάται να τις παραδεχτεί και να έρθει αντιμέτωπη με αυτές;
Και από την άλλη η Σάρα… που μια ζωή ονειρευόταν τα ταξίδια, όμως πάντα κάτι γινόταν, πάντα κάποιος την χρειαζόταν, πάντα έμενε πίσω για να φροντίσει τους άλλους. Έμενε πίσω μέχρι να βρεθεί στο τώρα να κοιτάζει και ν’ ανυπομονεί να δει από το παράθυρο τις φάλαινες να περνούν κι ας ξέρει πως τελικά ίσως έχουν εξαφανιστεί. Όμως εκείνη πιστεύει στους ανθρώπους και τη ζωή. Πάντα πορεύεται με τη ρομαντική ψυχή της για οδηγό, ελπίζει και ονειρεύεται.
Η λύτρωση της Σάρα έρχεται (σε περίπτωση που αναρωτιέσαι), όμως δεν θα μιλήσω για αυτή τη διαδρομή, γιατί εύχομαι να δεις την παράσταση ή να διαβάσεις το έργο κάποια στιγμή (βέβαια, έχει βγει και σε ταινία).
Επιλογές
Οι δύο αδερφές θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουν μια σχέση εξάρτησης. Προσκόλληση ή αγάπη; Υποχρέωση ή επιλογή; Ή μήπως λίγο απ’ όλα τα προηγούμενα;
«Μου το χρωστάς!» φώναξε η Λίμπυ στην αδερφή της, θέλοντας να της τονίσει πως της οφείλει τον χρόνο της, πως της οφείλει να την φροντίζει και είναι υποχρεωμένη να το κάνει, επειδή κάποτε οι ρόλοι τους ήταν αντεστραμμένοι.
«15 χρόνια εσύ τότε, 15 εγώ τώρα. Άρα πατσίσαμε» είπε η Σάρα (ή κάπως έτσι το είπε, τέλος πάντων) και έτρεξε στο άλλο δωμάτιο σαν να ήταν εκείνο το παιδί που είπε κάτι με σκανταλιάρικο τρόπο και το’ βαλε στα πόδια.
Μα… για μισό λεπτό… Οφείλεις παρ’ όλο που μπορεί να μην θες; Χμ… μεγάλη κουβέντα θα μπορούσε να γίνει πάνω σ’ αυτό και δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει μια «σωστή» απάντηση, άποψη και σκέψη.
Σχέδια και Όνειρα
«Όλο κάνεις σχέδια. Σχέδια, σχέδια, σχέδια…» λέει ξανά και ξανά η Λίμπυ στην αδερφή της, ενοχλημένη από αυτή τη στάση της Σάρα.
Η συνεχής απαισιόδοξη στάση της Λίμπυ, που κατακρίνει την αδερφή της για το γεγονός ότι προσπαθεί να ζει κάθε μέρα όσο περισσότερο γίνεται με χαρά, με κέφι, με όνειρα που δεν τελειώνουν ποτέ, βαραίνει την Σάρα όλο και περισσότερο. Όσος κι αν είναι ο χρόνος που τελικά απομένει, διότι τον βλέπει σαν σύμμαχο.
Όμως η Σάρα θέλει να ζήσει, απεγνωσμένα. Να κάνει πράγματα στην καθημερινότητά της που θα φωτίσουν την κάθε στιγμή. Δεν θέλει να προκαλέσει τον θάνατό της, θέλει να τον ξορκίσει.
«Αν εσύ δεν θες, εμένα άσε με να ζήσω!»
Νομίζω πως κάπως έτσι είχε ειπωθεί.
Γιατί να αφήνουμε τους άλλους να καθορίζουν τη ζωή μας; Δεν έχουμε όλοι τις ίδιες ανάγκες, τις ίδιες φιλοδοξίες, τις ίδιες προτεραιότητες. Γιατί να μην βλέπουμε τη ζωή στο σύνολό της με αισιοδοξία αφού μας δόθηκε; Πάντα θα υπάρχουν μέρες με τις γκρίζες αποχρώσεις, όμως αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορούμε να τις μετατρέψουμε σε φωτεινές στο τέλος της ημέρας.
Κλείνοντας…
Δε γίνεται να μην αναφερθώ στο γεγονός ότι θαύμασα όλους τους ηθοποιούς πάνω στο σανίδι! Πρωταγωνιστικοί ρόλοι, δευτερεύοντες ρόλοι… για εμένα δεν έχει τόσο σημασία αυτό, όσο το γεγονός πως ένιωσα και είδα ότι ο κάθε ηθοποιός έβαλε το δικό του λιθαράκι και την ενέργεια για να βγει αυτό το όμορφο αποτέλεσμα. Και μου άρεσαν όλοι. Λάτρεψα τον ρόλο της φίλης με το όνομα Τίσα.
Συγκινητικές ερμηνείες, με πολλές στιγμές γέλιου και θα μου επιτρέψεις να έχω μια παραπάνω αδυναμία στην κα. Ρουσσέα. Ειλικρινά, μπράβο! Εμένα τα δάκρυα έτρεξαν. Πόσο συγκινούμαι στο θέατρο γενικά, δεν μπορώ να σ’ το περιγράψω…
Η εκπληκτική μουσική ντύνει υπέροχα κάθε πράξη. Σκηνοθετικά, ξεχώρισα τη στιγμή με τη σκιά. Όσοι δουν την παράσταση ή την έχουν δει, ξέρουν για ποιο σημείο λέω. Ε, είπαμε, δεν θέλω να κάνω spoiler! Και φυσικά δεν μπορώ να προσπεράσω έτσι απλά τη φωνή του Νίκου Γαλανού (να τα λέμε κι αυτά!). Αααχ!
❀ ❀ ❀
POST-IT NOTE 1
Είδα την ηθοποιό κα. Ρουσσέα να παίζει στα 86 της στη σκηνή (ή 87; ? Διαφωτίστε όπως ξέρει σίγουρα, για να μην λέω ό, τι να’ ναι για την ηλικία της γυναίκας!). Με συγκίνησε βαθιά το πάθος της, η αγάπη της για το σανίδι. Υγεία, υγεία και πάλι υγεία για να την παρακολουθούμε πολύ καιρό ακόμα.
POST-IT NOTE 2
Ε, ναι! Ε, ναι! Είδα την Μάρω Κοντού από κοντά που δεν πίστευα ότι θα κατάφερνα να την δω ποτέ. Στο παρελθόν είχα συναντήσει τον Κώστα Βουτσά και την Μάρθα Καραγιάννη. Τώρα νομίζω ότι και μετά από αυτό δηλώνω αρκετά ικανοποιημένη. ???
